Svartsengi

Orkuverið í Svartsengi er fyrsta blandaða jarðvarmavirkjunin á Íslandi en þar er hvort tveggja framleidd raforka og heitt vatn. Jarðvarmavinnsla hófst árið 1976 og var orkuverið síðar byggt upp í sjö áföngum á um fimm áratugum. Framkvæmdir við síðasta áfangann stóðu yfir í skugga eldsumbrota á Sundhnjúkagígaröðin frá lok árs 2023 og lauk með formlegri gangsetningu 1. Desember 2025.  Afkastageta orkuversins jókst með þessu í 85 MW af raforku. Varmaframleiðslu geta Svartsengis er um 200 MW. Samhliða stækkun í Svartsengi hefur verið unnið að stækkun varaframleiðslu í 250 MW.  

Svartsengi dregur nafn sitt af áningarstað hestamanna til forna en það er svæðið austan núverandi Grindavíkurvegar gegnt orkuverinu. Sjálft orkuverið stendur á hrauni sem rann árið 1226 og kallast Illahraun. Sunnan orkuversins er Þorbjarnarfell og austan við það er Svartsengisfell, Selháls er þar á milli og norðan hans Baðsvellir.  

Boranir eftir gufu á Svartsengissvæðinu hófust um miðjan nóvember árið 1971 en í fyrsta áfanga voru boraðar þrjár holur og var sú dýpsta um 400 metrar. Þessar holur voru notaðar við heitavatnsframleiðslu í varmaskiptastöð sem var byggð árið 1976. Strax við virkjun þessara gufuhola fór skiljusjórinn að mynda affallslón sem lagði grunninn að Bláa lóninu. Vatni var hleypt á fyrstu húsin í Grindavík þann 6. nóvember 1976 og ári síðar náði hitaveitan til Njarðvíkur.  

Heita vatnið á Suðurnesjum er upprunalega ferskvatn. Ferskvatnið er afloftað, afgösun er framkvæmd á vatninu og það hitað með háþrýstigufu í varmaskiptum. Þannig er því dælt frá HS Orku til neytenda á Reykjanesi. 

Orkuverið í Svartsengi hefur verið byggt upp í sex áföngum.

• 1976 hófst vinnsla jarðvarma í Svartsengi. Raforkuframleiðsla hófst vorið 1978 þegar gangsettur var 1 MW hverfill til eigin nota í jarðvarmavinnslunni. Skömmu síðar var annar hverfill sömu stærðar tekinn í notkun.  
• 1980 var lokið við annan áfanga þar sem 6 MW hverfli var bætt við og hann gangsettur í árslok.  
• 1989 bættust þrír Ormat hverflar við sem framleiddu samtals 3,6 MW.  
• 1993 var fjórum Ormat hverflum bætt við sem framleiddu samtals 4,8 MW.  
• 1999 var 30 MW hverfill settur upp í orkuveri 5. Það tók samanlagt 21 ár að ná upp 45 MW rafmagnsframleiðslu í Svartsengi.  
• 2008 var sjötti áfanginn í Svartsengi tekinn í gagnið en hann fól í sér 30 MW stækkun og gengur undir heitinu orkuver 6.
• 2023 hófust framkvæmdir við sjöunda áfanga orkuversins, orkuver 7.
• 2025 var formleg gangsetning Orkuver 7 og leysir endanlega af hólmi orkuver 3 og 4. Nánari upplýsingar um verkefnið má finna hér.